De glazen

De Glazen van “De Kandelaar” belicht…

Inleiding

In beide glazen is veel Bijbelse symboliek verwerkt. Deze is niet altijd direct voor iedereen even duidelijk. Mij is gevraagd om dit verder toe te lichten, want het zou jammer zijn als de boodschap die in het werk ligt opgesloten u zou ontgaan. En jeugd, dan zou ik graag jullie in het bijzonder er bij willen betrekken, want het is tenslotte toch vooral jullie kerkgebouw. Als straks, Deo volente, jullie kinderen zullen vragen: “Wat zijn u deze glazen?” Dan moeten jullie het verhaal natuurlijk ook kunnen doorvertellen aan de volgende generatie.

Votum

Gemeente, wij beginnen onze kerkdienst altijd met het uitspreken van het votum. “Onze hulp en onze verwachting, is in de Naam des Heeren HEEREN, Die de hemel en de aarde geschapen heeft, Die trouw houdt en eeuwig leeft en niet zal laten varen het werk dat Zijn hand begon”.

Hele bekende woorden die ons zo vertrouwd in de oren klinken, dat we ze nauwelijks meer horen. Laat staan dat we de betekenis ervan nog beseffen. Het is de voorganger die deze woorden uitspreekt, maar het is de gehele gemeente, die deze woorden belijdt. Wat wordt er beleden? Kort samengevat belijdt de gemeente haar diepe afhankelijkheid van het eenzijdige genadewerk van de HEERE. En haar geloofsvertrouwen dat de HEERE, de Verbondsgod, zal doorgaan met Zijn kerkvergaderend werk.

Welnu, het votum, en in het bijzonder de betekenis ervan, is het centrale thema van de glazen. Ze willen die korte belijdenis van afhankelijkheid en verbondstrouw nog eens extra benadrukken. Het zijn eigenlijk twee hele lange uitroeptekens. Of anders gezien: twee pilaren, die de woorden van deze belijdenis willen ondersteunen.

Pilaren

Je zou de glazen dan ook kunnen vergelijken met de twee koperen pilaren die voor het tempelgebouw van Salomo stonden. Hij gaf ze mooie namen: Jachin en Boaz. Ze betekenen “Hij zal het bevestigen” en “In Hem is kracht.” Salomo wilde hiermee ook een belijdenis uitspreken. Hij wilde het volk een teken stellen en hen er nadrukkelijk bij bepalen dat offeren, bidden, zegenen en zingen alleen niet genoeg is. Er zullen vast wel Israëlieten geweest zijn die gedacht hebben dat Salomo de tempel nog niet mooi genoeg vond. Of dat de pilaren triomfantelijk zijn wijsheid en rijkdom moesten onderstrepen. Maar dat was de bedoeling van Salomo niet. De tempel was een prachtig bouwwerk, kosten nog moeiten waren gespaard. En Salomo wist bovendien van Wie hij de rijkdom en wijsheid had gekregen en dat maakte hem juist klein. Maar Salomo wist ook heel goed dat het werk van de Heilige Geest in de tempeldienst niet gemist kon worden. En daar wilde hij het volk op wijzen. Alleen het werk van de HEERE, de Verbondsgod kan de tempeldienst echt levend maken. Hij moet het bevestigen en alleen in Hem is kracht!

De pilaren voor de tempel van Salomo stonden symmetrisch. Symmetrie is een sterke beeldtaal. Symmetrie straalt orde, rust en kracht uit. Ons hele kerkgebouw is symmetrisch. Zo zijn ook de glazen symmetrisch geplaatst en omsluiten zo het hart van het kerkgebouw. Ze accentueren het liturgisch centrum. Ze vormen ook een eenheid met de gedenksteen in de hal van ons kerkgebouw. Hierin staat een zinsnede gegraveerd uit het gebed van Salomo, toen de tempel in gebruik werd genomen. “Dat Uw ogen open zijn nacht en dag over dit huis”.

Tweeling

Wat direct opvalt als je beide glazen bekijkt, is dat ze zo op elkaar lijken. Het is net een tweeling. Ze hebben dezelfde opbouw in vormen en kleuren. Hebben ook dezelfde beelden in de voorstellingen. We zien sterren, olijftakken, oliedruppels en een kandelaar. Die zien we zowel rechts als links. Rechts hebben ze betrekking op het Oude Testament (OT) en links op het Nieuwe Testament (NT). Het zijn dezelfde beelden, maar hun betekenis verandert, omdat wat in het OT beloofd is, dat is in het NT vervuld.

Visioenen

In het rechter glas zien we het nachtgezicht van de profeet Zacharia uit het OT en links het visioen van de apostel Johannes uit het NT. Wat zien ze?

Beiden zien een geheel gouden kandelaar. In het midden een schacht en aan beide zijden 3 armen met knopen, bloemen en schaaltjes. En aan de uiteinden van de armen de lampen. In die lampen branden vlammetjes. Het is nacht en aardedonker maar de kandelaar verspreidt een warm licht. Opvallend is dat er geen mens te zien is. Geen priester en geen Leviet, die de lampen van de kandelaar vult met olie. Je vraagt je af: Hoe kunnen deze lampen dan toch blijven branden als niemand de kandelaar bijvult met olie? Wel, dat gaat heel wonderlijk, boven de kandelaar hangen enkele takken van olijfbomen, die naast de kandelaar staan. Van de takken drupt gedurig olijfolie. Deze olie drupt in de lampen van de kandelaar, zodat deze blijft branden. Het is heel stil. Alleen de vlammetjes zie je bewegen en je hoort het zachte druppen van de olie in de lampen. Een wonderlijk visioen vind je niet? Wat betekent dit alles? Wat wil de Heere zijn knechten hiermee duidelijk maken?

Heel veel. Want dit visioen betekent allereerst, zowel voor Zacharia als voor Johannes, een zeer troostrijk en bemoedigend gezicht. Waarom? Wel de gouden kandelaar was voor hen een bekend beeld. Deze stond immers in de tempel, de plaats waar de dienst van de HEERE plaatsvond. Maar, dat is het nu juist, ten tijde van Zacharia was er helemaal geen tempel en dus was er ook geen kandelaar! De tempel was verwoest en de wederopbouw ging traag. Dit was een zeer droevig gemis voor Zacharia. Zo was het ook bij Johannes donker en droevig gesteld. Hij was verbannen naar het eiland Patmos. Het leek wel of het Woord van God tegengehouden werd. Maar nu komt de Heere zijn beide knechten bemoedigen door hen deze visioenen te tonen. De Heere toont dat Zijn werk, ondanks alle gemis en bittere tegenstand, toch zal doorgaan. Daar zal Hij Zelf voor zorgen. Daar heeft de Heere geen mens voor nodig, en dit werk is ook niet door een mens tegen te houden! “Niet door kracht noch door geweld maar door Mijn Geest zal het geschieden” zegt de Heere der Heirscharen. En zo doet de Heere dat nog. Hij zorgt ervoor dat de kandelaar brandt! Een bemoedigende en troostrijke boodschap ook voor de Kerk van nu!

Zo zien we dat deze twee visioenen ons bepalen bij het eenzijdige genadewerk van de Heilige Geest maar ook bij Zijn onverbrekelijke Verbondstrouw. Het is alsof we de echo van het votum en de pilaren horen.

Verbeelding in glas

We gaan de glazen zelf nu wat nader bekijken en uitleggen. En dat doen we van boven naar beneden. Hierbij moeten we wel goed bedenken dat Zacharia en Johannes natuurlijk geen voorstellingen in glas zagen. Dat begrijpen we wel. Ze zagen visioenen. Deze twee glazen hier tonen een persoonlijke verbeelding van die visioenen, uitgevoerd in een speciale glastechniek.

Sprekende Sterren

Helemaal bovenin zien we in beide glazen de nachtelijke hemel met sterren. In het rechter glas sterren in het OT. En links in het NT. Sterren waren voor Abraham tekenen van de belofte van het Verbond. Hij zou tot een groot volk worden. In hem zouden ook alle geslachten des aardrijks gezegend worden. Dat ziet op de beloofde Messias, Die uit hem zou voortkomen. De Ster uit Jacob! De stralende ster in het midden. “Hij zal het bevestigen!” De HEERE zal Zelf voor Zijn komst zorgen!

In het linkerglas zien we bovenin ook sterren maar dan in het NT. Daar staat in het midden weer een opvallende ster: “De blinkende Morgenster”. Hij was in het OT beloofd en is in het NT gekomen. Het is Christus: Hij is blank en rood. De witte kleur ziet op zijn heiligheid en de rode kleur op zijn borggerechtigheid. Het hart van de ster is groen dat ziet op de trouw van het Verbond. Hij zorgt voor Zijn Kerk, want Hij houdt de zeven sterren in Zijn rechterhand. Dit zijn de voorgangers van de zeven gemeenten. “In Hem is kracht”. Zo tekenen ook de sterren hier het eenzijdige genadewerk van God en de trouw van Zijn Verbond.

Olijftakken

Onder de sterren zien we olijftakken met bladeren. Ze steken als donkere silhouetten af tegen het nachtelijk blauw. Van twee takken drupt de olie. De twee olijftakken die olie van zich gieten hebben ook een betekenis. Ze betekenen in het nachtgezicht van Zacharia, twee ambtsdragers: de vorst Zerubbabel en de hogepriester Jozua. Zij zullen het zijn, die, door de kracht van de Heilige Geest, voorspoedig de bouw van de tempel weer ter hand zullen nemen. In het visioen van Johannes worden de twee olijftakken “de twee getuigen” genoemd. Daarmee worden de getrouwe knechten van de Heere bedoeld, die ondanks alle felle tegenstand in het laatste der dagen het Woord van God onbevreesd zullen blijven verkondigen.

Olijfolie

Olijfolie is in de Bijbel een bijzondere olie. Voor de oosterling was deze olie in het hete klimaat onmisbaar. Olie reinigt, verfrist en versterkt. Olie verspreidt tevens een heerlijke geur. Profeten, priesters en koningen werden gezalfd met deze olie. Dit als teken van hun roeping en bekwaam making tot hun ambt. In diepste zin betekent deze olie de kracht van de Heilige Geest. Bij het nachtgezicht van Zacharia drupt de olie in een gouden kruik. Vanuit die gouden kruik komen zeven pijpjes, die verbonden zijn met de lampen van de kandelaar. De olie vloeit dus via het kruikje door de pijpjes heel verborgen en stil in de kandelaar. Het kruikje is een beeld van Christus: De Gezalfde bij uitnemendheid.

De weldaden, die Christus voor Zijn volk verdiend heeft, worden door de Heilige Geest in het hart toegepast en geschonken. “Niet door kracht noch door geweld maar door Mijn Geest zal het geschieden.” Zijn werk gaat in stilte door!

In het visioen van Johannes drupt de olie rechtstreeks van de takjes in de kandelaar. Hier ontbreekt het kruikje. De visioenen zijn dus niet helemaal gelijk aan elkaar. Johannes leefde, net als wij, in “het laatste der dagen”. De tijd tussen de Hemelvaart en de Wederkomst. De profeet Joël heeft hiervan in het OT geprofeteerd en Petrus haalt op de Pinksterdag in het NT deze profetie aan in zijn preek: “Het zal zijn in het laatste der dagen dat Ik zal uitgieten van Mijn Geest op alle vlees.” Dit betekent dat het evangelie niet beperkt zal blijven tot de Joden alleen, maar wereldwijd zal worden verkondigd. God is niet alleen een God der Joden, maar ook der heidenen. Zij zijn als een wilde tak ingeënt in de olijfboom Israël.

Licht van buiten en van binnen.

De olijfolie, die van de takken drupt, is dus een beeld van het werk van de Heilige Geest. Hij doet de kandelaar branden, zodat deze licht kan geven. Licht is zowel in het natuurlijke leven maar ook in het geestelijke leven noodzakelijk. Zonder licht zien we niets. Dat is ook bij de glazen zo. Daarom staan de glazen natuurlijk voor vensters. Dat is heel begrijpelijk, want overdag komt het licht door de vensters van buiten naar binnen en dan zie je de kleuren van het glas. Maar hoe is het ’s avonds als het buiten donker is? Wel, dan gaat het precies andersom! Dan zijn de glazen juist buiten de kerk weer goed te zien als binnen in de kerk de lampen branden.

Gemeente, hierin schuilt een treffende symboliek en heeft ons allemaal veel te zeggen. In het geestelijke leven moet het licht ook van buiten naar binnen komen. Dat is het licht van de Heilige Geest. “In uw licht zien wij het licht”. Maar dat licht moet ook weer van binnen naar buiten stralen. Hiervoor is hetzelfde licht nodig. Dat is Zijn Woord, het Evangelie. Dit is nu het licht op de kandelaar. Dat licht moet van binnen naar buiten de kerk stralen, zodat de boodschap van Gods Woord ook buiten de kerk door iedereen gezien kan worden. De Heere Jezus is het Zelf Die Zijn Kerk de opdracht gaf: “Gij zijt het licht der wereld” en “Laat uw licht alzo schijnen voor de mensen, dat zij uw goede werken mogen zien, en uw Vader, Die in de hemelen is, verheerlijken.”

Tralievenster

Deze symboliek van “binnen en buiten het venster en binnen en buiten de kerk” wordt ook verbeeld door een raster van horizontale en verticale lijnen. Hierdoor ontstaat het idee van een tralievenster. En als je goed kijkt zie je dat er olijftakken en oliedruppels zowel binnen als buiten het tralievenster te zien zijn. Een tralievenster is op zichzelf al een mooi beeld. Jongelui, in een preek hoor je wel eens de uitdrukking: “Zien door de traliën van Zijn Woord”. Dat is nu het werk van de Heilige Geest. Hij verlicht. Hij opent door het gepredikte Woord vensters, die voor ons gesloten waren. Hij laat met het geloofsoog zien door de traliën van Zijn Woord op de Heere Jezus, de Zaligmaker van zondaren.

Eenzijdig werk

Gemeente, wat is het werk van de Heilige Geest toch noodzakelijk. Dat kan niet gemist worden. Maar wat is het ook een rijk werk. Hij schenkt Zijn gaven aan wie Hij wil en wanneer Hij wil. Zonder aanneming des persoons! Zijn oliedruppels vallen vrij naar Zijn vrijmachtig eeuwig welbehagen. De oliedruppels hebben in het glas langgerekte vormen in verschillende kleuren. Het is een overvloedige regen. Van boven naar beneden.

Verschillende mensen hebben mij gevraagd, toen ik met de glazen bezig was: “Wat moet je nu toch in die lange smalle ramen gaan maken? Je hebt bijna geen ruimte”. Maar dat is het nu net. Het is juist omdat de ramen zo hoog en smal zijn, dat de beweging van boven naar beneden zo sterk wordt benadrukt. Door de vele verticale en diagonale lijnen

wordt deze beweging bovendien nog eens extra versterkt. Zo wordt op deze manier heel treffend het eenzijdige werk van God getekend, dat van boven komt en naar beneden in de kandelaar drupt. In de kerk. De kerk is bij uitstek de werkplaats van de Heilige Geest!

De kandelaar

De gouden kandelaar is in de Bijbel, in het OT allereerst een beeld van Christus, “Het Licht der wereld”. In het NT is de kandelaar ook een beeld van de Kerk, de gemeente. Johannes ziet Christus wandelen midden tussen de gouden kandelaren. We zien de kandelaar echter in de glazen niet in zijn geheel. We zien drie armen in het linker- en drie armen in het rechterglas. Zes lampen in totaal. Ze zijn in perspectief gezet en ze overlappen elkaar, anders kon ik ze in de smalle ramen natuurlijk niet kwijt. Maar dat klopt toch niet? zul je zeggen. De kandelaar heeft toch zeven lampen? Ik tel er maar zes. Dat klopt. De schacht, het middenstuk van de kandelaar en de lamp zie je niet in de glazen, maar deze staat in het midden van de kerkzaal. Dat is de preekstoel met daar bovenop het opengeslagen Woord van God: de Bijbel. Dit is “het profetische Woord, dat zeer vast is en als een licht schijnt in een duistere plaats.” Het Woord staat in onze kerkdienst altijd centraal. Tijdens elke kerkdienst zitten we nu in een halve cirkel rondom de kansel en zo komen we elke keer weer samen “Rondom de kandelaar van Zijn Woord”!

Ons kerkgebouw heet dan ook heel eenvoudig “De Kandelaar”. Een eenvoudige naam, maar wel met een rijke inhoud. De naam roept op om lichtdrager te zijn. In de lampen van de kandelaar zien we vlammetjes. Ze zijn gedeeld. Het zijn net verdeelde tongen als van vuur. Ze herinneren aan het teken van de Heilige Geest op de Pinksterdag. De Heilige Geest bekwaamde de apostelen om vol vuur in alle talen de grote daden des Heeren te verkondigen. Deze taal werd door iedereen gehoord en gezien, wie men ook was en waar men ook vandaan kwam.

Tekens

Zo zijn de beelden in de glazen eigenlijk allemaal tekens. Tekens, die willen verwijzen naar het Woord. Dat heb ik dus niet allemaal zelf bedacht, maar dat kunnen we lezen in de Bijbel en horen we in de prediking. Ik heb er alleen maar vorm aan gegeven. Met behulp van de bijzondere mogelijkheden van de smalle hoge vensters en de kleurrijke eigenschappen van het glas. Ik heb geprobeerd dit zo begrijpelijk mogelijk te doen, zodat het ook aan een kind eenvoudig uitgelegd kan worden.

De diepe betekenis van het thema gaat natuurlijk veel verder dan de glazen kunnen vertellen. De Heere gebruikt ook geen glazen om mensenharten zaligmakend te raken, maar daarvoor gebruikt Hij de prediking van Zijn Woord. De glazen kunnen hooguit vertellen dat God werkt, maar niet hoe Hij geestelijk werkt in het hart van een mens.

Slot

Glazen maken is ook maar mensenwerk, daar ben ik me terdege van bewust. Toch heb ik ze met heel veel genoegen gemaakt. Ik heb in het verleden verschillende glazen voor kerken mogen maken, maar iets maken voor je eigen gemeente is toch wel wat anders. Ik wil daarom de kerkenraad, stuurgroep en bouwcommissie hartelijk danken voor het grote vertrouwen dat mij is gegeven. U hebt niet over mijn rug op mijn handen meegekeken. Integendeel, u gaf me alle vrijheid om het zo te doen, zoals ik dacht dat het moest. En dat heb ik met de hulp van de Heere mogen doen.

Gemeente als we nu, maar ook in de toekomst als de HEERE dat geeft, ons nageslacht de glazen zullen zien. Dan hoop ik dat ze de gedachten zullen richten op de diepe betekenis van de woorden van het votum. Dit votum is immers de gouden draad die door de gehele eredienst loopt. Een belijdenis van de afhankelijkheid van het eenzijdige genadewerk werk van de Heilige Geest en de kracht en de trouw van de HEERE, de Verbondsgod. De HEERE schenke ons en onze kinderen, dat de regen van de Heilige

Geest hier binnen, maar ook buiten de kerk, in ruime mate mag vallen. Tot Zijn eer en ons tot zaligheid!

“Och, schonk Gij mij, ja ons allen, de hulp van Uwe Geest”.

We gaan deze Psalm samen zingen.

Psalm 119: 3 en 86

Och, schonkt Gij mij de hulp van Uwen Geest! Mocht die mij op mijn paân ten leidsman strekken! ‘k Hield dan Uw wet, dan leefd’ ik onbevreesd;
Dan zou geen schaamt’ mijn aangezicht bedekken, Wanneer ik steeds opmerkend waar’ geweest,
Hoe Uw geboôn mij tot Uw liefde wekken.

Dan vloeit mijn mond steeds over van Uw eer, Gelijk een bron zich uitstort op de velden; Wanneer ik door Uw Geest Uw wetten leer, Dan zal mijn tong Uw redenen vermelden; Want Uw geboôn zijn waarlijk recht, o HEER; Gij zult de vlijt van die U zoekt, vergelden.

De Glazen voor “De Kandelaar” gemaakt…

Hoe het allemaal begon

Het begon in de kerk. Toen ik als kleine jongen met mijn ouders meeging naar de kerk, kreeg ik van mijn vader drie muntjes mee voor de collectes en van mijn moeder kreeg ik drie snoepjes. Voor elk punt in de preek één snoepje. Deze waren verpakt in een fel gekleurd doorzichtig papier. Cellofaanpapier noemden ze dat. En als na het grote gebed het eerste punt in de preek begon dan was het feest, want dan stak ik een snoepje in mijn mond en streek ik vervolgens het papiertje heel glad en keek ik erdoor de kerk in. En tot mijn grote verbazing werd alles wat ik door het papiertje zag rood, blauw of geel. Schitterend! Na de drie punten in de preek kwam toen nog een vierde punt: “de toepassing”. De snoepjes waren dan inmiddels wel op, maar als je de papiertjes alle drie gedeeltelijk voor elkaar hield dan zag je allemaal mengkleuren. En wanneer je ze bewoog werd het nog mooier, want dan speelde het licht ook nog mee. Dit heeft toen een onuitwisbare indruk op me gemaakt. Als ik me niet vergis, is toen wel de liefde voor kleur in mij gewekt. Welnu, zoals het vroeger in de kerk ging met de papiertjes, gaat het nu ook met de gekleurde glazen. Alleen wat groter. Glas heeft kleur en is transparant. Wisselend daglicht, dat door de glazen schijnt, maakt de kleuren van de glazen in de kerk elk moment van de dag weer anders. Maar kleuren worden nog rijker als het licht van Gods Woord erdoor valt en onze gedachten gericht worden op het werk dat de HEERE doet in Zijn kerkvergaderend werk.

Glazen

Ja, u leest het goed. We spreken steeds over “glazen”. Dat is niet omdat het wat deftiger klinkt dan “ramen”, maar dat is nu eenmaal de juiste benaming voor dit werk. Want ramen hadden we natuurlijk al in ons kerkgebouw, nu staan er dus “glazen” voor. Het is ook geen “glas-in-lood”, dat kennen we allemaal wel, maar het zijn glas- appliqués. Dat is iets heel anders dan glas-in-lood. Bij glas-in-lood wordt maar één laag glas gebruikt waarbij de stukken glas worden verbonden met loodstrips. Deze loodstrips werken tevens als omtreklijnen van de vormen. Bij de appliqué bepaalt de kleur van het glas zelf de vorm. Hierbij moet je heel secuur snijden zodat de aan elkaar grenzende vormen goed aansluiten op elkaar en er geen hinderlijke witte lijnen tussen de vormen ontstaan. Er worden ook wel verschillende lagen glas over elkaar gelegd zodat er mengkleuren ontstaan. Daarna kun je het glas smelten, “fusen” heet dat. En dat gebeurt in een oven. Hiervoor moet je geselecteerd glas gebruiken dat dezelfde uitzetting heeft. Het moet dan “compatibel” zijn zoals dat in vakterm heet. Maar je kunt ook de lagen verbinden door middel van siliconen twee componentenlijm. En deze techniek is in deze glazen toegepast. Een bijkomend voordeel van verlijmen is dat dan de randen van het glas scherp blijven en het schitterende lichteffect op het glas optimaal is.

Hoe verloopt het proces?

Nadat er diverse ontwerpschetsen zijn gemaakt, kunnen de echte werktekeningen in de juiste schaal worden getekend. Dit gebeurt op doorzichtige plastic folie. De werktafel heeft een glazen werkblad en wordt vanonder met een lichtbak verlicht, zodat de werktekening op de werktafel duidelijk te zien is. Stroken hard plaatmateriaal vormen een verhoogd rechthoekig kader waarbinnen het glas wordt gelegd. De stukjes glas kunnen zo niet verschuiven. Rondom dit kader liggen de restscherven, waaruit weer kleinere stukjes worden gesneden. En dat wordt zoals u kunt zien al snel een hele berg! Het glas dat gebruikt is, is deels fabrieksmatig vervaardigd, maar er is ook mondgeblazen glas gebruikt; het zogenaamde “antiekglas”. De vormen worden op de werktafel aan de hand van de werktekening met een speciale stift op de gekleurde glasplaten overgetekend en daarna met een oliegevulde glassnijder uitgesneden. Kromme lijnen worden uit de losse hand en rechte lijnen langs een liniaal gesneden. Om de vierkanten, driehoeken en rechthoeken constant in exact dezelfde maat te houden wordt een “slieter” gebruikt. Dit is een maatlat waarop je de juiste maat kunt instellen. Hierin plaats je de glassnijder die een klein krasje maakt in het gladde glas. Als het glas is gesneden wordt het gebroken. Dit is vooral bij kromme lijnen een lastige klus. Meestal breekt het dan niet strak. Kleine achtergebleven oneffenheden worden weggeslepen met een diamanten slijptolletje. Glas is bikkelhard, loeischerp maar ook een tikkeltje eigenwijs! Tijdens het proces wordt de werktekening niet altijd precies gevolgd. Soms verander je van inzicht en worden andere mogelijkheden gezocht en toegepast. Dit levert vaak de nodige problemen op, omdat je zo gemakkelijk het overzicht op het totale werk kan kwijt raken.

Als het snijwerk klaar is worden de stukjes allemaal genummerd en wordt er nogmaals een definitieve werktekening gemaakt waarop alle genummerde stukjes precies zijn aangegeven. Dit gebeurt ook als er plaatselijk een tweede of een derde laag wordt gebruikt. Een dubbele laag maakt de kleuren nog rijker omdat je meerdere mengkleuren krijgt.

Afwerking

Daarna worden de stukjes in een transportbak gelegd. Dit is een houten plaat met opstaande randen waarbinnen het glas opgesloten ligt. De tweede en derde laag worden dan zorgvuldig met tape vastgezet, zodat de stukjes tijdens het transport niet kunnen verschuiven. In het glasatelier van KunstRegie in ‘s- Hertogenbosch worden de glazen definitief afgewerkt. Alle stukjes worden eerst uit de transportbak op een grote werktafel in spiegelbeeld uitgelegd, zodat de kant die gelijmd wordt boven ligt. Elk stukje kan dan worden ontvet en schoongemaakt. Daarna worden de stukjes voorzien van een primer. Op een plaat hardglas wordt aan de rand een walletje van dikke dubbelzijdig tape geplaatst, zodat de lijm niet van de glasplaat kan lopen. De gehele plaat wordt vervolgens volgegoten met een laag siliconen twee componentenlijm.

Hierin worden de stukjes glas met de primer gedrukt. Dit gebeurt heel secuur, want er mag geen lucht worden ingesloten. Hierdoor zou het glas bij verandering van temperatuur kunnen barsten. Daarbij komt dat de stukjes precies moeten aansluiten. Als er deels een tweede laag wordt aangebracht worden er reepjes dikke tape gebruikt om de stukjes op hun plaats te houden, want ze kunnen gemakkelijk in de vloeibare lijmlaag wegdrijven. Na droging en verharding wordt het hele glas netjes gereinigd van de overtollige lijm. Dit gebeurt met scherpe schrappertjes en mesjes. Met staalwol en papier wordt het glas opgepoetst. De glazen kunnen nu in een passend aluminium frame worden vastgezet met een rubberen opsluitband. Hierin worden delen opengelaten voor de nodige ventilatie. De profielen kunnen scharnieren zodat ook de glazen en de ramen aan de achterzijde kunnen worden schoon gemaakt. De glazen worden tenslotte met behulp van een hoogwerker voor de bestaande kozijnen van de ramen geplaatst.

Slot

Graag wil ik de kerkenraad, stuurgroep en de bouwcommissie hartelijk dankzeggen voor het grote vertrouwen dat ik heb gekregen om in alle vrijheid naar eigen idee de glazen te ontwerpen en te vervaardigen. Mijn dank gaat ook uit naar Ad van den Hoven van het Atelier KunstRegie te ’s- Hertogenbosch, die de definitieve afwerking heeft uitgevoerd en mij met vakkundige adviezen heeft bijgestaan.

Arie van der Spek

Onderstaande teksten uit de Bijbel vormen samen de bouwstenen om het centrale thema in de glazen te verbeelden.

Zacharia 4: 1-6

1. En de Engel, Die met mij sprak, kwam weder; en Hij wekte mij op, gelijk een man, die van zijn slaap opgewekt wordt.

2. En Hij zeide tot mij: Wat ziet gij? En ik zeide: Ik zie, en ziet, een geheel gouden kandelaar, en een oliekruikje boven deszelfs hoofd, en zijn zeven lampen daarop; die lampen hadden zeven en zeven pijpen, dewelke boven zijn hoofd waren;

3. En twee olijfbomen daarnevens, een ter rechterzijde van het oliekruikje, en een tot deszelfs linkerzijde.

4. En ik antwoordde, en zeide tot den Engel, Die met mij sprak, zeggende: Mijn Heere! wat zijn deze dingen?

5. Toen antwoordde de Engel, Die met mij sprak, en zeide tot mij: Weet gij niet, wat deze dingen zijn? En ik zeide: Neen, mijn Heere!

6. Toen antwoordde Hij, en sprak tot mij, zeggende: Dit is het woord des HEEREN tot Zerubbabel, zeggende: Niet door kracht noch door geweld, maar door Mijn Geest zal het geschieden, zegt de HEERE der heirscharen.

Openbaring 11: 3-4

3. En Ik zal Mijn twee getuigen macht geven, en zij zullen profeteren duizend tweehonderd zestig dagen, met zakken bekleed.

4. Dezen zijn de twee olijfbomen, en de twee kandelaren, die voor den God der aarde staan.

2 Kronieken 3: 17

17. En hij richtte de pilaren op voor aan den tempel, een ter rechterhand, en een ter linkerhand; en hij noemde den naam van den rechter Jachin, en den naam van den linker Boaz.

Genesis 15: 5-6

5. Toen leidde Hij hem uit naar buiten, en zeide: Zie nu op naar den hemel, en tel de sterren, indien gij ze tellen kunt; en Hij zeide tot hem: Zo zal uw zaad zijn!

6. En hij geloofde in den HEERE; en Hij rekende het hem tot gerechtigheid.

2 Petrus 1: 19

19. En wij hebben het profetische Woord, dat zeer vast is, en gij doet wel, dat gij daarop acht hebt, als op een licht, schijnende in een duistere plaats, totdat de dag aanlichte, en de Morgenster opga in uw harten.

Mattheus 5: 14-16

14. Gij zijt het licht der wereld; een stad boven op een berg liggende, kan niet verborgen zijn.

15. Noch steekt men een kaars aan, en zet die onder een koornmaat, maar op een kandelaar, en zij schijnt allen, die in het huis zijn;

16. Laat uw licht alzo schijnen voor de mensen, dat zij uw goede werken mogen zien, en uw Vader, Die in de hemelen is, verheerlijken.